De menstruele cyclus wordt geregeld door hormonen. De klassieke pil wordt de combinatiepil genoemd omdat ze kleine hoeveelheden bevat van twee hormonen: oestrogeen en progestageen (beide vrouwelijke hormonen) of analogen. De oestrogenen en progestogenen zorgen ervoor dat de eisprong niet kan plaatsvinden en dat er dus geen eitje bevrucht kan worden. Daarnaast zorgen zij ervoor dat het slijmvlies van de baarmoeder dunner wordt (is minder geschikt worden voor innesteling van een eicel bij een eventuele bevcruchting) en dat de slijmprop in de baarmoederhals dikker en taaier wordt zodat de zaadcellen moeilijker bij de eicel geraken.

De combinatiepil bestaat uit drie varianten. Het verschil wordt bepaald door de hoeveelheid oestrogeen en progestageen per tablet en het aantal fasen:

De monofasische pil (1 fase) is de meest gebruikte pil. Alle tabletten zitten in één strip en bevatten dezelfde hoeveelheid oestrogeen en progestageen. Deze pil wordt drie weken (21 dagen) ingenomen waarna een pauze volgt van 7 dagen. In deze stopweek zal de menstruatie optreden. Na de stopweek begint men met een nieuwe strip. Met deze pil kan de menstruatie gemakkelijk uitgesteld worden.

De bifasische pil (2 fasen): per strip zijn er twee soorten tabletten aanwezig. Deze hebben een verschillende kleur. De hoeveelheiden oestrogeen en progestageen zijn verschillend voor de verschillende kleuren. Het is belangrijk de tabletten in de juiste volgorde in te nemen. Deze pil wordt 22 dagen genomen waarna een pauze van 6 dagen volgt. Na deze stop wordt weer met een nieuwe strip begonnen.
Deze tweefasische pil zou meer geschikt zijn voor vrouwen met eerder gering menstrueel verlies. Ook kan ze gebruikt worden als er bij gebruik van de monofasische pil bloedverlies optreedt in de eerste helft van de cyclus.

De trifasische pil (3 fasen): per strip zijn er drie soorten tabletten aanwezig. Deze hebben een verschillende kleur. De hoeveelheden oestrogeen en progestageen zijn verschillend voor de verschillende kleuren. Het is belangrijk de tabletten in de juiste volgorde in te nemen. Deze pil wordt 21 dagen genomen waarna een pauze van 7 dagen volgt. Na deze stop wordt met een nieuwe strip begonnen.
Deze driefasische pil geeft minder nevenwerkingen doordat een lagere dosis van bestanddelen wordt gebruikt.

De sequentiële pil bevat 5 verschillende soorten tabletten. Deze hebben een verschillende kleur. Het is belangrijk de de tabletten in de juiste volgorde in te nemen. De tabletinname is continu, gedurende 28 opeenvolgende dagen. De volgende strip wordt gestart na de laatste tablet van de vorige strip. Daarom wordt ze sequentiële pil genoemd.
De menstruatie begint meestal tijdens de inname van de laatste tabletten van de strip en is niet altijd voorbij voor er een volgende strip begonnen wordt. Bij sommige vrouwen begint de bloeding nadat de eerste tabletten van de nieuwe strip zijn ingenomen.

De tabletten worden best rond hetzelfde tijdstip ingenomen. Bij overgeven na inname of bij diarree kan de opname door het lichaam verminderd zijn en dit kan zijn gevolgen hebben voor de betrouwbaarheid van de pil. Sommige antibiotica kunnen ook de betrouwbaarheid beïnvloeden. Vraag hiervoor raad aan je arts of apotheker.

Er bestaan ook oestrogeen-progestogeencombinaties die niet via de mond ingenomen moeten worden. Een voorbeeld hiervan zijn pleisters die om de week, gedurende drie weken op de huid gekleefd worden gevolgd door een onderbreking van één week. (Deze pleisters mogen zeker niet op de borst of bovenbeen gekleefd worden!) Er is ook een vaginale ring met hormonen op de markt die drie weken na inbrengen moet blijven zitten. Hierna volgt één week onderbreking, waarna opnieuw een ring ingebracht wordt. De timing van het inbrengen van deze ring is erg belangrijk. Er bestaan een soort wekkertje om je hieraan te herinneren. Het is ook handig om je GSM een herinngering te laten sturen.